Karbon emisyonları geçen yıl tavan yaptı
Küresel karbon emisyonları 2021 yılında yüzde 6 artarak 36.3 milyar metreküple en yüksek seviyeye ulaştı. Bu durum iklim değişimini hızlandıracağını gösterirken, kirli hava yaşamı tehdit ediyor
Uluslararası Enerji Ajansı’nın (IEA) son araştırması, küresel karbondioksit emisyonlarının 2021’de en yüksek seviyeye ulaştığını açıkladı. Geçen yıl atmosfere salınan karbondioksit emisyonları 36.3 milyar metreküp oldu. İki milyar ton ile yüzde 6’nın üzerinde emisyonlarda artış olduğu belirtilen raporda, “Covid-19 salgınının 2020’de enerji talebi üzerinde geniş kapsamlı etkileri oldu ve küresel CO2 emisyonlarını yüzde 5.2 oranında azalttı. Ancak, ‘2021’de enerji talebindeki artış olumsuz hava koşulları ile birleşti ve bu da daha fazla kömürün yakılmasına neden oldu” denildi.
Kömür emisyonu 15.3 milyar ton
Rakamların, IEA’nın bölge bazında ve yakıt bazında analizlerine ve kamuya açık resmi enerji, ekonomi ve hava durumu verilerine dayandırıldığı açıklandı. Yakıtlar açısından, kömür 2021’de küresel CO2 emisyonlarındaki genel büyümenin yüzde 40’ından fazlasını oluşturdu ve kömür emisyonları tüm zamanların en yüksek seviyesi olan 15.3 milyar tona ulaştı. Bunların yanı sıra doğalgazdan kaynaklanan CO2 emisyonları 7.5 milyar tona, petrolden kaynaklanan emisyonlar ise 10.7 milyar tona ulaştı.
Kömür ucuz diye
Raporda, “2021’de elektrik üretimi için kömür kullanımı, rekor düzeyde yüksek doğalgaz fiyatları nedeniyle arttı. ABD ve birçok Avrupa enerji sistemi genelindeki mevcut kömür santrallerinin işletme maliyetleri, 2021’in çoğunluğu için gaz santrallerinden önemli ölçüde düşüktü. Doğalgazdan kömüre geçiş, elektrik üretiminden kaynaklanan küresel CO2 emisyonlarını, özellikle gaz ve kömür santralleri arasındaki rekabetin en sıkı olduğu ABD ve Avrupa’da 100 milyon tonun üzerinde artırdı” diye belirtildi.
En yüksek emisyon Çin’den
Diğer taraftan Çin, 2021’de 2019’a göre 750 milyon ton daha fazla emisyon üreterek, küresel CO2 emisyonlarının en büyük itici gücü oldu. Çalışmada, Çin’deki son iki yıldaki emisyon artışlarının aynı dönemde dünyanın geri kalanındaki toplam düşüşten daha fazla olduğu kaydedildi. Araştırmacılar, “Yalnızca 2021’de Çin’in CO2 emisyonları 11.9 milyar tonun üzerine çıkarak küresel toplamın yüzde 33’ünü oluşturdu” değerlendirmesini yaptı. Hindistan’daki CO2 emisyonları da 2021’de artarak, 2019 seviyelerinin üzerine çıktı ve kömürlü üretim tüm zamanların en yüksek seviyesine ulaştı.
IEA, raporun bulgularının endişe verici olduğunu belirterek, “Dünya şimdi 2021’de emisyonlardaki küresel artışın tek seferlik olacağını kanıtlamalı. 2050’ye kadar net sıfır emisyona ulaşmalıyız” çağrısı yaparken, AB’nin yeniden kömüre dönüş yapacağını açıklaması ve doğalgazı yenilenebilir enerji olarak belirlemesi bu çağrının bir karşılığı olmayacağını gösteriyor.
Hava kirliliği öldürüyor
Karbon emisyonlarındaki artışı önlemek adına emisyon ticaretinin iklim zirvelerinde bir çözüm olarak sunulması iklim kriziyle kapitalizmin baş etmesinin olanaksızlığını göstermeye yetiyor. Diğer taraftan karbon emisyonları artış gösterirken, hava kalitesinde yaşanan olumsuzluklar insan ve diğer canlılar üzerinde ölümcül sorunlara yol açıyor. Dünya Sağlık Örgütü’ne göre hava kirliliği her yıl 7 milyon kişinin hayatını kaybetmesine sebep oluyor. Dünyadaki insanların yüzde 99’unun hava kirliliğinin ciddi sağlık riskleri oluşturduğu bölgelerde yaşıyor olması bu ölümlerin başlıca nedenleri içinde. Türkiye’de ise İstanbul, Ankara, Iğdır, Çanakkale, Edirne, Maraş ve Zonguldak başta olmak üzere pek çok şehirde hava kirliliği halk sağlığını tehdit eden limit değerlerin üzerinde olduğu görülürken, ölçümlerin düzenli yapılmaması ise tehdidin çok daha büyük olduğu değerlendiriliyor.