Yağmalanmış 2 bin 700 yıllık tuğlalar İran’a iade edildi
İsviçre deposunda bulunan yağmalanmış 2.700 yıllık tuğlalar İran’a iade edildi. Uzmanlar 50 den fazla boyalı taş bloklarının keşfine kadar ‘Mannaean uygarlığının zenginliğine yeterince önem verilmediğini’ açıkladı.
Bir İran arkeolojik alanından yağmalanmış olan ve MÖ 700’lü yıllarından kalan görülmeye değer bir grup dekore edilmiş tuğla İsviçre’deki bir gümrük deposunda yakalandı.
Büyük ölçülere sahip boyalı tuğlalar Tahran’a iade edildi ve Covid-19’un etkisini kaybetmesinin ardından sergilenmesi planlanıyor.
Çoğu 1 metrekareden biraz daha büyük olan 51 tuğla çok çeşitli motiflere sahip. Kanatlı aslanlar ve insan kafasına sahip boğalar, mitolojik figürler, yırtıcı kuşlar, geyik ve çiçek desenleri, geometrik tasarımlar…
Söz konusu tuğlalar, Bukan şehrinin hemen kuzeyinde, Irak sınırına yakın Batı İran’ın en önemli arkeolojik alanlarından biri olan Qalaichi’den (Izirtu) geliyor. Qalaichi şehri Mannaean krallığına başkentlik yapmıştır.
Savaş nedeniyle çalışmalar durdu
1970 yıllarında Qalaichi’de yaşayan bir çiftçi muhtemelen kalenin salonunda bulunan dekoratif bir tuğlaya rastladı. Bu keşif kısmen buldozerin de kullanıldığı hasar verici yasadışı kazılara sebebiyet verdi. Nihayetinde 1985 yılında resmi bir kurtarma kazısı yapıldı, fakat İran-Irak savaşının şiddetlenmesi sonucu çalışmalar bırakıldı.
İkinci kez resmi kazı çalışmalarının başladığı 1999 senesine kadar bölgede onlarca kaçak kazı yapıldı. Ancak bu zamana kadar sadece kırılan tuğlalara ait küçük parçalar bulundu.
Antika satıcısı tuğlaları satmak istedi
1991 yılında merkezi İsviçre’de olan İranlı bir antika satıcısı Qalaichi tuğlalarından oluşan bir koleksiyonu satmak için British Müzesinin Orta Doğu alanı ile ilginen John Curtis ile iletişime geçti.
Curtis İtalya sınırının yakınlarında bulunan Chiasso’daki bir depoya gitti. Curtis satıcıyı, tuğlaların İran’dan yasa dışı olarak ihraç edilmiş olabileceği konusunda uyardı ve iade edilmesi gerektiğini söyledi. Ancak tavsiyesi dikkate alınmadı.
Deponun kirası ödenmeyince bulundular
Tuğlalar Chiasso’da bırakıldı ancak 2008 yılında depo sahipleri faturanın ödenmemesi üzerine harekete geçti. Depo sahipleri, deponun içindekilere el koyma yetkisi aldı ve tuğlaları bulmaları sonucu İsviçreli yetkililer uyarıldı. Curtis, Londra’dan avukat Jeremy Scott ile beraber Tahran Ulusal Müzesi ile iletişime geçerek tuğlaların iadeleri için resmi bir talepte bulundu.
Dekoratif tuğlalar, Mannaen halkının son derece yetenekli sanatçılar olduğunu gösterdiğinden, Mannaen uygarlığının tekrardan değerlendirmesini, göz ardı edilmemesini sağladı.
İnsan başlı kanatlı boğa motifleri sanatlarındaki Asur etkisini gösteriyor.
Şu anda İran Miras Vakfı’nın direktörü olan Curtis, tuğlaların keşfine kadar ‘Mannaean uygarlığının zenginliğine ve Asur ile olan bağlarına yeterince önem verilmediğini’ belirtti.
İsviçre’den geri gönderilen Boukan Tuğla Koleksiyonu Sergisi Boukan’da bulunan Haghighi Müzesi’nde sergilenmesinin ardından Tahran’daki İran Ulusal Müzesi’nde gösterilecek.