AKP İktidarında 17 Grev Yasaklandı

Greve çıkma hakkı Akp döneminde 17 kez yasaklanarak 1980 Askeri Darbesindeki yasaklardan sonra en çok grev yasaklanan dönem oldu.

Emekçiler için en önemli hak arama araçlarından biri olan greve çıkma hakkı 1980 Askeri Darbesinin ardından çıkan yasalarla grev hakkı fiili olarak engellenmişti. Askeri darbenin patronlara sağladığı yasal kolaylık Akp döneminde perçinlenerek yükseltilirken 2012’de 6356 sayılı yeni bir sendikal yasa çıkardı. 12 Eylül darbesinin ardından ortaya çıkan grev erteleme mekanizması bu yasayla aynen korundu. Erteleme diye getirilen yasa aslında fiiliyatta yasaklama olan bir mekanizmaydı.

‘Halk sağlığı ve milli güvenliği tehdit’

Ancak işçiler asıl yasaklarla 2016’da ilan edilen OHAL döneminde karşılaştı. 2002’den bu yana iktidarda olan Akp bu süre içerisinde 17 grev yasağının 7’sini OHAL döneminde uyguladı. Yine bu dönemde yasaklanan grevlere getirilen gerekçeler de daha önce eşi benzeri olmayan gerekçelerdi; “Halk sağlığını tehdit”, “Milli güvenliği tehdit”…

Partili cumhurbaşkanı Recep Tayip Erdoğan’ın 2017’nin Temmuz ayında iş dünyasıyla bir araya geldiği etkinlikte “Biz OHAL’i iş dünyasının daha rahat çalışması için getirdik. Şimdi grev tehdidi olan yere OHAL’den istifade izin vermiyoruz” sözleri ise grev yasaklarının ve iktidarın ilk olarak kimin hakkını koruduğunu çok açık biçimde ortaya koymakta.

Son olarak Petrol-İş’in örgütlü olduğu Şişecam’a ait Adana ve Mersin’deki iki fabrikada gerçekleşmesi beklenen grev Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan tarafından “genel sağlığı ve milli güvenliği bozucu nitelikte” olduğu gerekçesiyle yasaklandı. Böylece AKP İktidarı döneminde 7’si OHAL döneminde olmak üzere toplam 17 grev yasaklandı.

Yasaklanan grevler

AKP’nin iktidarda olduğu 2002 yılından bu yana yasakladığı grevler şöyle:

1. Yasaklanan ilk grev 1 Temmuz 2003’te Petrol-İş’in örgütlü olduğu Petlas Lastik Sanayi ve Ticaret AŞ’deki oldu.
2. AKP 8 Aralık 2003’te, Kristal-İş üyesi 5 bin Paşabahçe işçisinin grevini daha başlamadan yasakladı.
3. Camda yasağın kalkmasının ardından, Paşabahçe işçileri 30 Ocak 2004 günü greve yeniden başladı. Ancak AKP, grevi ikinci kez yasakladı. Milli güvenliği bozucu gerekçesine genel sağlık gerekçesi de getirildi.
4. 21 Mart 2004’te Lastik-İş’in toplu iş sözleşmesi görüşmeleri anlaşmazlıkla sonuçlanınca 20 ayrı fabrikada 5 binin üzerinde işçinin aldığı grev kararı Bakanlar Kurulu tarafından yasaklandı.
5. 1 Eylül 2005’te, Türkiye Maden-İş’in örgütlü olduğu Erdemir Madencilik’teki grev yasaklandı.
6. 27 Haziran 2014’te 5 bin 800 işçinin Şişecam’a bağlı 10 cam fabrikasında 8 gün sürdürdüğü grev, genel sağlığı ve milli güvenliği bozucu nitelikte olduğu gerekçesiyle yasaklandı.
7. 21 Temmuz 2014’te ise Bakanlar Kurulu, Çöllolar Kömür Sahası işyeri ile Çayırhan Kömür İşletmesinde, Türkiye Maden İşçileri Sendikası tarafından alınan grev kararını, genel sağlığı ve milli güvenliği bozucu nitelikte olduğu gerekçesiyle yasakladı.
8. 30 Ocak 2015’te Bakanlar Kurulu, Birleşik Metal-İş’in, aralarında Anadolu Isuzu, Demisaş Döküm, Federal Mogul, Sarkuysan ve Türk Prysmian Kablo’nun da olduğu 22 fabrikada uyguladığı grevi yasakladı.
9. AKP’nin OHAL’i fırsat bilerek yasakladığı ilk grev Asil Çelik oldu. AKP, toplu iş görüşmelerinde anlaşmaya varılamaması üzerine Asil Çelik’te 18 Ocak 2017’de başlayacak grevi yasakladı.
10. Birleşik Metal-İş’in örgütlü olduğu EMİS’e bağlı işyerlerinde 20 Ocak 2017’de başlayan grev, Erdoğan’ın da imzasının bulunduğu bir kararla ‘milli güvenliği bozucu’ nitelikte olduğu gerekçe gösterilerek yasaklandı.
11. 20 Mart 2017 tarihinde Resmi Gazete’de yayımlanan kararla, Akbank grevi ‘Ekonomik ve finansal istikrarı bozucu nitelikte’ olduğu gerekçesiyle başlamadan yasaklandı.
12. 22 Mayıs 2017 tarihli Resmi Gazete’de yer alan kararla Şişecam işçilerinin 24 Mayıs 2017’de başlatacağı grev “Milli güvenliği bozucu nitelikte olduğu” gerekçesiyle başlamadan yasaklandı.
13. Mefar İlaç fabrikasında toplu sözleşme görüşmelerinden sonuç alınamaması üzerine alınan grev kararı Bakanlar Kurulu kararıyla yasaklandı. 5 Haziran 2017 tarihinde alınan kararda, “genel sağlığı bozucu nitelikte görüldüğünden” ifadeleri yer aldı.
14. MESS sözleşmesi kapsamında 130 bin işçiyi kapsayan ve 2 Şubat’ta (2018) başlayacak olan grev, Bakanlar Kurulu’nun kararı ve Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan’ıın onayıyla yasaklandı. Yasaklama kararının, patron sendikası MESS’in işçi sendikalarıyla yapacağı görüşme gününde alınması dikkat çekti.
15. Petrol-İş üyesi Soda Kromsan işçilerinin Adana ve Mersin’de aldığı grev kararı grevin başlayacağı gün olan 23 Mayıs 2018’de Bakanlar Kurulu kararıyla yasaklandı.
16. İzmir Banliyö Taşımacılığı Sistemi Ticaret AŞ’ye (İZBAN) bağlı iş yerlerindeki grev, 8 Ocak 2019 Cumhurbaşkanı kararı ile yasaklandı.
17. Son olarak 8 Ekim 2020’de Petrol-İş’in örgütlü olduğu Şişecam’a ait iki fabrikadaki grev başlamadan yasaklandı.